Helemaal leuk natuurlijk, creabea met taal spelen, maar soms moet je het gewoon even laten wegens stom.
Het zal ergens in de jaren negentig geweest zijn dat een of andere zelfverklaarde taalvirtuoos moe werd van het altijd maar weer moeten uitspreken van een volledige hoofdzin na het gebruiken van het woordje ‘want’. Het werd dus:
- Ik gebruik geen hoofdzin meer want lui.
Dat kon natuurlijk helemaal niet, want een nevenschikkend voegwoord als ‘want’ vereist nu eenmaal een nieuwe hoofdzin, maar goed, moet de woordkunstenaar bedacht hebben, ‘want’ geeft ook per definitie een reden aan, dus kan ik me net zo goed tot de essentie daarvan beperken. Dat kon van alles zijn:
- Ik kom vandaag niet werken, want ziek.
- Ik ga niet naar dat café, want Grolsch.
- Doe een dikke jas aan, want brrr.
Meestal ging het echter, zoals in het eerste voorbeeld, om een bepaalde gemoedstoestand van de spreker, die dan alleen ‘ik ben’ wegliet – wat zowaar nog correct is als dat al in de eerste hoofdzin staat: ‘ik ben blij want geslaagd voor mijn examen’.
Welnu, de (of waarschijnlijk: het) luie want was een periode razend populair, maar raakte na een tijdje toch weer in onbruik (want uiteindelijk incorrect en soms verwarrend), en tegenwoordig wordt het nog slechts gehanteerd door sms’ende jongmensen en dertigers die de want-evolutie bewust hebben beleefd.
Opgeruimd staat netjes, zou je denken, maar dan zijn er altijd wel lieden die bedenken dat het Nederlands ongetwijfeld nog meer redengevende woordjes rijk is die voor mishandeling in aanmerking komen. En ja hoor, daar dient, onschuldig als het is, het woordje ‘wegens’ zich al aan om hulpeloos naar de slachtbank geleid te worden.
‘Wegens’ is een doodgewoon voorzetsel, dat in de regel iets zelfstandigs met zich meekrijgt: wegens verbouwing, wegens ziekte of zelfs wegens te hard rijden. Maar nee! Net als ‘want’ geeft ‘wegens’ een reden aan, dus we kunnen die twee, zo redeneert dezelfde dertiger met de geschiedenis van want nog vers in het geheugen, als volstrekte synoniemen gebruiken, zodat we toch weer iets nieuws hebben zonder op dat oude want terug te hoeven vallen. Aldus:
- Ik kom vandaag niet werken wegens ziek.
- Die man is ongeschikt als leidinggevende wegens incompetent.
- Ik ga toch naar dat café wegens dorstig.
Whaaaaah! ‘Wegens’ met een bijvoeglijk naamwoord: een oprukkend fenomeen wegens steeds vaker gebruikt.
Tegen de mensen die zich hieraan bezondigen zou ik willen zeggen: kap er alsjeblieft snel mee wegens strontirritant.
Heid.