Geen van beide

Ik loop inmiddels aardig wat verkiezingen mee, en ik kan u zeggen dat ik steeds wijzer ben gaan stemmen. Dat wil zeggen: onafgebroken PvdA, en als steeds minder mensen dat doen en steeds meer overstappen naar SP, PVV en Trots op Nederland, is dat relatief gezien een stuk wijzer dan toen iedereen dat nog begreep. Toch vul ik braaf iedere keer even de Stemwijzer in, om te controleren of er niet toevallig een dwaze PvdA-kandidaat rondloopt die Marokkaanse criminelen wil kielhalen in het Spaarne of een klimaatneutrale busbaan door mijn voorkamer wil aanleggen.

Die Stemwijzer maakt een merkwaardige transformatie door. In den beginne was het simpel: je kreeg dertig stellingen voorgeschoteld en kon bij alle aangeven EENS / ONEENS / GEEN MENING. Klikte je dertig keer op ONEENS, dan moest je SP stemmen, zo eenvoudig was het. Het waren fijne tijden, waarin er nog enig vertrouwen bestond in de politiek. Op de stelling dat we oorlog moesten voeren in een of ander godvergeten oord kon je nog met goed fatsoen GEEN MENING antwoorden.

Toen kwam Web 2.0 ertussendoor fietsen, en moest de verdwaasd ronddolende kiezer niet alleen de mogelijkheid geboden worden om in te gaan op de stellingen, maar tevens kunnen aangeven welke onderwerpen hij het belangrijkst vond. Gevolg was dat je ergens geen mening over kon hebben, maar het wel van doorslaggevend belang vond voor de toekomst van je stad, land of werelddeel. Ik weet niet of het om die reden was, noch waarom dat iets zou oplossen, maar GEEN MENING is ooit een keer vervangen door WEET NIET. Er heeft zelfs een keer N.V.T. gestaan – moest half Nederland eerst opzoeken waar dat ook alweer voor stond.

In de laatste editie van de StemWijzer wordt plotseling GEEN VAN BEIDE als optie geboden. Dat is nogal een mening, ‘geen van beide’. Feitelijk geef je ermee aan dat er van de hele stelling niks deugt en dat het heel anders moet – terwijl je het met de stelling op zich dus helemaal niet oneens bent (en eens dus ook niet). Dat belooft nog wat voor de coalitieonderhandelingen straks. Neem bijvoorbeeld de eerste stelling uit de StemWijzer Haarlem: “In de binnenstad van Haarlem moet cameratoezicht komen.” Stel nu dat 80% van de kiezers daarop GEEN VAN BEIDE antwoordt en dus aangeeft dat er geen cameratoezicht moet komen, maar ook niet geen cameratoezicht; knappe wethouder die het volk dan tevreden weet te houden.

Ook bij stellingen die meer aanleiding geven tot het invullen HET ZAL ME EEN ROTZORG ZIJN of JA JEZUS, WEET IK VEEL – vrij vertaald EENS NOCH ONEENS dus GEEN VAN BEIDE – levert de uitleg problemen op. Neem stelling 23: “De gemeente mag gif gebruiken bij de bestrijding van onkruid” – en passant een mooi voorbeeld van waar het allemaal om draait hier in Haarlem. Ik gok GEEN VAN BEIDE en gelukkig maar; dat vindt de PvdA ook, als enige partij nota bene. Maar dan de toelichting: “Waar mogelijk wil de PvdA onkruid bestrijden zonder gif, maar soms is dat niet mogelijk.” Daar zou ik het volmondig mee eens zijn, ware het niet dat dat ten opzichte van de stelling niet GEEN VAN BEIDE is, maar ALLEBEI!

In de volgende StemWijzer dus graag een onderscheid tussen EENS, ONEENS en ALLEBEI – op het gevaar af dat het immer D66 dan wel heel groot gaat worden – en in godsnaam een rentree van GEEN MENING.
En dan mogen de heren en dames semantici nog even uitvechten of ten opzichte van ‘eens’ en ‘oneens’ de varianten ‘allebei’ en ‘geen van beide’ strikt genomen niet op hetzelfde neerkomen.