Weet u het nog, voor welk een duivels dilemma we geplaatst werden bij het referendum over de Europese Grondwet? Als we niet voor stemden, zo waarschuwde het kabinet bij monde van Laurens Jan Brinkhorst, dan zou het licht uitgaan in Europa. Zouden we wel voor stemmen, dan zou Nederland volgens de SP verzwolgen worden door de Noordzee. En dus stemden we tegen, want wat heb je aan licht als je verzuipt? Dat brengt alleen maar kortsluiting.
Een week geleden was tout bakfietsend Nederland uitgerukt om middels een schreeuw, ultieme blijk van onbeschaving, bezorgdheid te uiten over de aangekondigde bezuinigingen op het cultuurbudget. In aanloop naar de actiedag was er al heftig gewaarschuwd dat bij toneelvoorstellingen die nu tien bezoekers trokken straks nog maar twee mensen zouden komen opdraven, waarna de acteurs ander emplooi zouden moeten zoeken. Maar dat niet alleen: ook de bezoekers van de Toppers en Frans Bauer zouden te lijden krijgen onder de BTW-stijging op de podiumkunsten – en dat werd dan, voor de goede orde, gebruikt als argument tegen de bezuinigingen.
Het zal u waarschijnlijk teleurstellen, maar als 2/9e van de gesubsidieerde kunst verdwijnt, want daar hebben we het over, levert dat bij mij niet direct een schrikbeeld op. Mijn jaarlijkse cultuurconsumptie beperkt zich tot het lezen van veelal buitenlandse literatuur en het bezoeken van een handvol concerten van bands waarvan ik de muziek gratis heb gedownload. Musea vind ik saai, 98% van de beeldende kunst (voorzichtige schatting) doet mij helemaal niets, toneel is vermoeiend, opera en klassieke muziek kunnen mij gestolen worden en alles wat ik dan nog vergeten ben, ben ik niet voor niets vergeten.
Dat de meeste vormen van cultuur mij als elitaire maar daarom niet minder lompe boer niet raken, wil echter nog niet zeggen dat zij geen bestaansrecht hebben. Ik betaal ook braaf mijn zorgpremie terwijl ik al zeker tien jaar geen beroep op gezondheidszorg heb hoeven doen. Kom dus maar op met die kunstsubsidies; ik ben ook weer niet zo’n barbaar dat ik terug zou willen naar de Middeleeuwen, toen er in duizend jaar niet veel meer van blijvende waarde is vervaardigd dan een handvol suffe ridder- en dierenverhalen. Wat een millennium moet dat geweest zijn: het is maar goed dat er toen nog geen brievenbussen bestonden, anders waren ze in onbruik geraakt omdat iedereen er zijn behoefte in deed – en dan hadden jullie helemaal geen baan gehad, postbodes, denk daar maar eens over na.
Dit overigens geheel terzijde.
Het is wel de vraag hoe zo’n periode van barbarij kan ontstaan; het zal niet zijn omdat men in 499 niet hard genoegd geschreeuwd heeft tegen het verdwijnen van kunst. Evenmin is trouwens aangetoond dat de middeleeuwse cultuurloze mens wezenlijk ongelukkiger was dan zijn bakfietsende pendant, dus opnieuw kun je je afvragen waar we ons zo druk over maken.
Ik maak me niet zo druk over het voortbestaan van de kunsten in Nederland. Ook van 700 miljoen kan een hoop gedaan worden, misschien zelfs wel meer (want beter) dan van 938 miljoen. Waar ik me wel druk over maak, is de onmetelijke kortzichtigheid van het kabinet. Niet alleen schiet men hier met een kanon op een mug; als men werkelijk vindt dat we collectief veel te veel betalen aan zaken waar slechts een kleine elite van profiteert, had dan gewoon 11 miljard weggehaald bij de hypotheekrenteaftrek. Ergerlijker nog is dat de bezuinigingen vergezeld gaan van de BTW-verhoging op de podiumkunsten. Het mes snijdt, of de botte bijl hakt, aan twee kanten, terwijl het verhaal zo veel begrijpelijker had kunnen zijn als men aan één kant had ingegrepen.
“Wilt u dat uw theaterkaartje niet veel duurder wordt? Sorry mensen, maar dan moeten we echt minder van die onzin gaan subsidiëren.” Hadden we niet leuk gevonden, maar was te verkopen geweest. Nog beter: “Wilt u dat die flauwekul die u zo belangrijk vindt blijft bestaan? Prima, maar dan moeten we wel uw kaartje wat duurder maken om dat allemaal te kunnen blijven betalen.”
Verhoging van de BTW om de subsidies in stand te houden: het was alleszins begrijpelijk geweest. Ik was er in een vlaag van solidaire verstandsverbijstering misschien zelfs voor naar een museum gegaan. Nu juichen we om de creativiteit van Lowlands om de kaarten voor 2011 voor de jaarwisseling alvast in de uitverkoop te doen; dan hadden we het asociaal gevonden omdat de schatkist een groot bedrag misloopt dat besteed had kunnen worden aan prachtige (maar natuurlijk zinloze) kunst.