Waarom zijn hoeders van de Nederlandse taal belangrijk? Deze vraag wordt regelmatig gesteld, doch slechts door hoeders van de Nederlandse taal, waardoor zij in feite aan dovemansoren is gericht. De onverschillige rest van de taalgebruikers, groeiend in aandeel, kan het allemaal weinig schelen; niet gehinderd door enige kennis klooien ze maar wat aan, en ondervinden daarbij gekmakend weinig hinder van de eigen onwetendheid.
De nieuwste loot aan de immer uitdijende stam van hun laissez-faire-who-cares-je-begrijpt-toch-wat-ik-bedoel-fetisjisme is het gebruik van ‘hoe’ waar ‘waarom’ wordt bedoeld. Een gebruik dat, zoals alles wat slecht is, ongetwijfeld over is komen waaien uit het Engels, waar het schijnbaar normaal is om ‘How is this correct?’ te vragen. Maar allemachtig, die mensen rijden ook links en tellen in eenheden van twaalf, dus iets meer wantrouwen jegens hun gebruiken zou wel op zijn plaats zijn.
Het is vrij simpel: met ‘hoe’ vraag je naar de wijze waarop iets is gebeurd, en met ‘waarom’ naar de reden erachter. Soms ook naar een oorzaak, zoals we hieronder gaan zien, maar de hoop dat landgenoten het onderscheid tussen ‘waarom’ en ‘waardoor’ (en tussen ‘omdat’ en ‘doordat’) ooit nog gaan doorgronden, heb ik al lang en breed opgegeven.
Dat ‘waarom heb je dit gedaan?’ een heel andere vraag is dan ‘hoe heb je dit gedaan?’, zullen de meesten echter nog wel kunnen beamen. Niettemin worden we heden ten dage geteisterd door vragen als:
Hoe is het zo belachelijk warm vandaag?
Hoe is het al weken droog?
Hoe is dit het goede antwoord?
Hoe is Mark Rutte nog niet opgestapt?
Hoe ben jij zo knap?
‘Hoe’ is bij deze mensen nooit zomaar ‘waarom’, maar altijd ‘waarom’ (of dus ‘waardoor’, zoals in het laatste voorbeeld) in combinatie met negatieve emoties als verontwaardiging, verongelijktheid of jaloezie. Je kunt er altijd ‘in godschristnusnaam’ bij denken.
Interesse in het hoe dan wel het waarom is er in het geheel niet; daar zijn de vraagstellers (of aanstellers, zoals in het laatste voorbeeld) op voorhand al veel te verbolgen voor. Het zou waardevol zijn om te onderzoeken of zij misschien toch doelbewust (maar niet minder irritant) door hun hoe-gebruik enige betekenis toevoegen aan hun (anders neutrale) waarom-vraag, of dat het vooral zeikerige ontevreden Nederlanders zijn die het verschil tussen ‘hoe’ en ‘waarom’ niet snappen, waardoor de fout vooral opvalt in vragen waar de rancune van afdruipt.
Het fnuikende is nu dat het ergerniswekkende gebruik zich niet beperkt tot de gewone man, maar inmiddels ook tot in de Tweede Kamer is doorgedrongen. Of nou ja, ik ga nu de niet buitengewoon ongewone Peter Kwint opvoeren, die laatst buiten de Kamer, tijdens de wedstrijd Ajax-AZ, tweette:
Hoe krijgt Álvarez hier voor de zoveelste keer weer geen rood?
Een wel héél opmerkelijke vraag. Peter Kwint wil hier dus weten op welke wijze voetballer Edson Álvarez talloze keren geen rode kaart kreeg. De beste poging zou zijn om uit te leggen dat Edson Álvarez, ook al is hij profvoetballer, grote delen van zijn leven helemaal niet op een voetbalveld staat. Edson Álvarez slaapt bijvoorbeeld geregeld, en hij doet weleens een boodschap, zowel in de supermarkt als thuis op de pot. Stuk voor stuk bijzonder effectieve manieren om geen rood te krijgen.
Toevallig tweette Peter Kwint dit terwijl Edson Álvarez wél aan een voetbalwedstrijd bezig was. Maar ook daar kreeg hij dus (voor de zoveelste keer) geen rood. Hoe? Nou, eh, bij gebrek aan een scheidsrechter die naar zijn borst- of achterzak greep, zou je zeggen.
Vragen hoe iets niet gebeurde: zelfs in de correcte betekenis van ‘hoe’ is het al krankzinnig. Maar volgens Peter Kwint kan het gewoon. Hoe of waarom, wat maakt het uit? Het is allemaal inwisselbaar. We begrijpen toch wat hij bedoelt?
Hoe zijn waaromders van de Nederlandse taal belangrijk? Dat zou Peter Kwint zich eens moeten afvragen. Maar die zijn niet belangrijk, vindt hij. Peter Kwint, naast Kamerlid ook Feyenoord-waaromligan, neemt het niet zo nauw met de richtlijnen. Daarom staat hij ook nooit in colbert in de Kamer, maar in T-shirts van bandjes, zoals The Whaarom. Peter Kwint weigert door waarompeltjes te springen, laat staan door een waaromlawaaromp – behalve dan misschien samen met Lisa Westerveld, al schijnt er qh oeantiek niets tussen hen te spelen.
Het is voor Peter Kwint veel belangrijker om te begrijpen hoe Waaromtu’s Tutsi’s afslachten, of hoe waaromgenaamd niets wordt gedaan voor de Groningers. Een zienswijze ho Etzigt, van de groep Omtzigt, het misschien mee eens is, maar ho egekeerd Hugo de Jonge, je weet wel, die met die rare scwaaromnen en die door Spanjaarden ook wel Waaromgo wordt genoemd, wellicht anders tegen aankijkt. Waaromwel, je weet natuurlijk nooit waarom een koe een haas vangt.
Welnu, driewerf waaromzee voor de onnozelen van geest, omdat zij ergens leven ho eissies in de taal genegeerd worden. Maar ik waaromf jullie hier niet meer te zien. Je waarompelt maar een eind op.
Hoe? Daarom.
Hoe is geen vervanging van “waarom” met daaraan toegevoegd “verontwaardiging” (al is dat wel een juiste vertaling). “Hoe” in dit soort constructies is een zo kort mogelijke versie van “Hoe is het (toch) mogelijk dat”.
Er zijn 2 verklaringen voor het weglaten van alles behalve het vraagwoord
1. Luiheid. In dat geval zijn de sprekers niet eens heel dom, aant ze passen de grammaticale structuur van de zin wel aan.
2. Domheid. De gebruikers van deze zinnen zijn niet in staat om met een complexe ‘dat’-constructie om te gaan.
Ik acht punt 2 minder waarschijnlijk, omdat VWO-leerlingen dit ook om de haverklap gebruiken en hun IQ is niet lager geworden dan VWO-leerlingen van 30 jaar geleden.
De taal evolueert naar een steeds efficiëntere vorm. Aangezien we steeds minder lezen en schrijven en in plaats daarvan steeds meer conversationeel communiceren, gebruiken we de toon van zo’n zin om betekenis mee te geven. We kunnen dus al die extra woorden weglaten zonder betekenis te verliezen. Dit hele ‘hoe’-voorbeeld is dus vooral een voorbeeld van hoe we steeds efficienter communiceren.
Wat er fout gaat, is dat mensen zich onvoldoende bewust zijn hiervan, waardoor ze dit soort taal ook schriftelijk bezigen, waar er, door gebrek aan intonatie, wel musverstanden kunnen ontstaan. Dat is waar het onderwijs mensen zou moeten keren dat er verschillende registers in taal zijn die voor verschillende situaties passend zijn.
Als we dan toch bezig zijn.. waardoor komt het dat echt iedereen zegt/schrijft ‘dit is waarom het…’ en niet gewoon ‘hierdoor’. Afgrijselijk Amerikanisme!
Schijnbaar is dit gebruik van “hoe” aan de blijkbaar slapende hoe-ders van onze taal ontsnapt. Of moet het zijn: Blijkbaar is dit gebruik van “hoe” aan de schijnbaar slapende hoe-ders van onze taal ontsnapt. Waarom is dit mogelijk ? Hoe zijn ze nog niet wakker dan ?
Het is een afkorting. Voluit: hoe is het mogelijk dat …….
Leuk stukje, en hoewel ik geen taalpurist ben, deel ik je mening. Als het over onnozel taalgebruik gaat, kunnen we nog heel wat van deze stukjes verwachten denk ik. De vaak expres uitgestraalde onnozelheid is naar mijn idee nog veel onnozeler dan een èchte taalachterstand.
Ik denk dat er wel wat betekenis extra inzit. Een soort machteloosheid of ongeloof. Desondanks vond ik je schrijfsel erg leuk.