Proletenparadox

Zo moeilijk is het allemaal niet: het coronavirus verspreidt zich door menselijk contact, dus als je maatregelen treft om het menselijk contact te verminderen, zal het virus zich minder snel verspreiden. Als die maatregelen ook nog worden nageleefd, zou je de verspreiding uiteindelijk zelfs kunnen stoppen. Wanneer halfslachtige maatregelen matig worden nageleefd, kan het ook zijn dat er sprake is van een lichte daling, een stabilisering, of zelfs een stijging.

Onomstotelijk feit in al deze scenario’s is dat er met meer ontmoetingen en bewegingen ook (veel) meer besmettingen zouden zijn geweest. Slechts de simpelen van geest kunnen uit het feit dat het aantal besmettingen nu weer toeneemt, concluderen dat de maatregelen om verspreiding te beperken ‘dus’ niet helpen. Toch bestempelde Zondag met Lubach die laatste redenering laatst als de preventieparadox: als naderend onheil is afgewend, betekent dit niet dat de preventieve maatregelen om de rampspoed te voorkomen niet nodig waren.

Nee, natuurlijk niet, maar daar is ook helemaal niets paradoxaals aan. Wanneer de roep om gas te geven met versoepelingen aanzwelt terwijl het ravijn van exponentiële groei al in zicht is, is er iets anders aan de hand: dan is er sprake van een proletenparadox.

Van landen als Taiwan, met tot nu toe zegge en schrijve negen (9!) doden op 23 miljoen inwoners, Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea en Vietnam (35 doden op een populatie van bijna 100 miljoen) weten we simpelweg dat harde maatregelen die goed worden opgevolgd het gewenste effect sorteren. Daar gaan ze niet bij elke afname om tafel met alle lobbypartijen om te kijken of naast de nagelstudio’s misschien ook de hondentrimsalons al open kunnen, maar redeneren ze liever omgekeerd: bij de kleinste uitbraak gaat het hele land voor korte tijd op slot – maar dan echt – en zo blijft de boel onder controle.

Met andere woorden: er bestaat dus een beproefde methode om het virus buiten de deur te houden en als overheid je volk te beschermen, maar jouw volk is zo verwend dat het liever zelf bepaalt wanneer het naar de kerk gaat of een feestje langs de A27 viert. Dat noemen we ook wel de proletenparadox.

De kerkgangers, de feestgangers, de mondkapweigeraars, de avondklokovertreders, de handenschudders, de afstandsnegeerders, de knuffelaars, en natuurlijk ook de sneeuwvlokjes die bij de eerste de beste zonnestralen zo nodig in het Vondelpark moeten strijden voor vrijheid en de openstelling van de horeca omdat de rek er nu echt uit is: ze denken allemaal dat ze in verzet komen voor de goede zaak, dat hun gedrag gewoon kan omdat het voor henzelf geen nadelige gevolgen heeft. Maar intussen zorgen ze er alleen maar voor dat het nog veel langer duurt voordat alles weer (verantwoord) open kan. Ziedaar: niet de preventie- maar de proletenparadox.

Onder de genoemde saboteurs zijn er velen die corona nog altijd een griepje noemen en vinden dat ons allemaal angst wordt aangepraat. Maar tegelijk zijn het óók degenen die angst zaaien over niet-deugende PCR-tests, wereldwijde samenzweringen van babybloed drinkende regeringsleiders die ons willen onderdrukken, en vaccinaties die levensgevaarlijk zouden zijn. Ook dat is een proletenparadox, zij het een andere.

Zij die zelf angst hebben voor een prikje, worden straks ironisch genoeg beschermd door normale mensen die zich hebben laten vaccineren. Dat is op zich al een geweldige proletenparadox. Het wordt echter nog mooier: het is deze groep die zich nu het minst aantrekt van alle regels, en het hardst schreeuwt dat alles weer open kan. Maar als het eenmaal zover is en het normale leven wordt weer opgepakt – nogmaals, dankzij degenen die zij verfoeien – dan zijn zij degenen die nergens meer naar binnen mogen omdat ze overal geweigerd worden. Ze eindigen zogezegd in een lockdown die in feite zelfopgelegd is – een proletenparadox van jewelste.

In Den Haag ziet men intussen de donkere scenario’s uitkomen die men zelf heeft aangevoerd om de aanscherpingen mee te beargumenteren. Goed gedaan, zou je zeggen: eindelijk eens proactief opgetreden en de grootste ellende voorkomen. Maar juist op dit moment kiest het kabinet voor versoepelingen die maar één ding kunnen betekenen: een explosie van besmettingen. Ik zeg: proletenparadox.

Ze doen dit natuurlijk met het oog op de verkiezingen. Op 17 maart vragen we namelijk aan Jan Lul met zijn veterstrikdiploma hoe hij graag ziet dat Nederland geregeerd wordt. Dat is natuurlijk vragen om moeilijkheden, zeker in een tijd waarin de infantilisering zo wild om zich heen slaat als nu. Toch wijzen de peilingen op een tamelijk conventionele uitslag die geen weerspiegeling lijkt van het stinkende riool van het publieke debat op social media. Dat moeten we dan maar beschouwen als een omgekeerde proletenparadox, die we hopelijk nog lang mogen koesteren.