Tag: economie

Eierflauwekul

Sacha de Boer doet nu al een week alsof ‘Eyjafjallajökull’ net zo makkelijk uit te spreken is als ‘Etna’, en dat irriteert me mateloos. Er is zo langzamerhand al meer troep over die hele eierflauwekul uitgespuwd dan door die vulkaan. Geen beter bewijs daarvoor dan het eerste vliegtuig dat vanavond weer opsteeg: dat betekende natuurlijk niet dat er nu ineens weer wel gevlogen kan worden, maar dat het klaarblijkelijk de hele tijd al had gekund – in de omstandigheden is althans niks veranderd.

Geleerde tongen beweren dat een eerdere eruptie van de Eyjafjallajökull in 1783 de aanzet vormde tot de Franse revolutie. In het inferno dat volgde mislukten namelijk jaren achtereen alle oogsten, maar dat weerhoudt ons er nu niet van om te beweren dat de boeren juist baat hebben bij de neerdalende as. In de achttiende eeuw echter stegen de prijzen, begon er onderhuids iets te borrelen bij het volk en kwam het zes jaar later tot een uitbarsting. Frankrijk zal dus wel weer Europees kampioen worden in 2016.

De enige reden waarom er nu een Europees vliegverbod is afgekondigd, is volgens mij omdat er in 1783 ook geen vliegverkeer was. En o ja, er was ook nog een hobbypiloot van de KLM die een jaar of dertig geleden een keer voor de lol door de krater van een vuurspuwende vulkaan meende te moeten vliegen, en zijn kist vervolgens ternauwernood weer aan de grond kreeg.

Conclusie: aswolken zijn eng, ook al kun je er gewoon omheen vliegen.
Had de wind deze maand iets anders gestaan, dan hadden we dichte mist uit het westen van Rusland heel eng gevonden, maar het lot viel op de aswolk. Dat weten we dan ook meteen: als er de komende tien jaar ook maar ergens een vulkaan uitbarst, wordt direct het vliegverkeer in de halve wereld lamgelegd – ongeveer zoals er nu alleen géén tsunamiwaarschuwing volgt als er een aardbeving in het centrum van Mongolië plaatsvindt, en dan nog alleen als het epicentrum zich een kilometertje of vijf onder de aardkorst bevindt.

Gelukkig hebben wij dan nog even Camiel Eurlings. Als een pauw zo trots kondigde hij aan dat wij nog veel eerder dan gepland onze intercontinentale vluchten zouden hervatten, zonder daar overigens bij te vermelden hoe we, eenmaal aanbeland boven Breda, Maastricht of Arnhem de nog potdicht zittende luchtruimen van onze buurlanden zouden omzeilen. Alleen voor Camiel ben ik blij dat we ons weer een week door angst hebben laten regeren; prachtig om hem zo te zien glunderen terwijl je weet dat hij de hele week al geen tijd aan zijn gezin heeft kunnen besteden.

Het ontbrak er nog maar aan of hij bood de gestrande reizigers in navolging van het zoutkaartje van de NS een lavakaartje van de KLM aan.

Bart

Na een tumultueuze en emotionele hoorzitting heeft de rechtbank in Nunspeet vrijdagochtend alsnog Bakkerij Bart failliet verklaard. De rechter had de broodmakers uit het Westfriese Nibbixwoud tot vrijdag 9 uur ’s ochtends gegeven om een partij te vinden die het bedrijf zou willen overnemen, maar daarin slaagde Bakkerij Bart ondanks verwoede pogingen dus niet.

Directeur IJsbrand Bart was na afloop van de hoorzitting uiterlijk onbewogen maar van binnen woedend: “We zijn niet failliet gegaan, we zijn leeggeroofd!” Daarmee verwees Bart naar de oproep van Dieter Bakermat, de voorzitter van Stichting Deegdeernis, die consumenten enkele weken geleden opriep om al het brood van de bakker weg te halen. Dat leidde tot rijen bij de bakker die zelfs in de voormalige Sovjet-Unie voor onmogelijk werden gehouden. Nadat op dinsdag 40.000 broden waren weggehaald en op woensdag nog eens 30.000, was duidelijk dat de bakker om zou vallen, al was het maar van de honger.

Enkele maanden geleden onthulde het televisieprogramma Radar dat Bakkerij Bart broden verkocht met enorme hoeveelheden zelfrijzend bakmeel. Door deze bereidingswijze werden tegen hoge prijzen gigantische broden op de markt gebracht die echter nauwelijks voedingswaarde bevatten. Consumenten staken zich diep in de schulden, maar raakten langzaam maar zeker ondervoed.

Minister van Landbouw, Milieu en Voedselkwaliteit Gerda Verburg geeft toe dat het toezicht op het bakkerswezen scherper moet om de verkoop van dit soort woekerbroden te voorkomen. Zij blijft echter resoluut in haar weigering om Bakkerij Bart de helpende hand toe te steken: “Een bakker die failliet gaat, gaat niet failliet omdat de mensen geen trek meer hebben, maar omdat zijn brood niet te vreten is.” Wel staat de overheid garant voor broden die houdbaar zijn tot en met 2012; alles wat langer houdbaar is, zijn de broodhamsteraars vermoedelijk kwijt.

Ondanks het faillissement werd Bart vrijdagmiddag bij aankomst op zijn kantoor in Nibbixwoud als een held ontvangen. Medewerkers wachtten hem buiten op en zongen hem toe met “IJsbrand bedankt!”, terwijl binnen de laatste tien beschikbare A4’tjes voor het raam werden gehangen met daarop de tekst G E R D A   BE D AN K T! Tweemaal dezelfde tekst met een andere naam, maar toch was Bart ontroerd door de steunbetuiging aan zijn adres, die hij als oprecht ervoer: “Wat wij hier hebben opgebouwd, is heel bijzonder. De mensen zijn me ook altijd gewoon IJsbrand blijven noemen.”

Behalve zijn bakkerij is Bart ook zijn korfbalvereniging Celeritas uit Alkmaar, zijn zwemploeg en het in aanbouw zijnde Bart Museum met een bijzondere collectie middeleeuwse spotprenten kwijt. Maar ook de supporters van Celeritas laten Bart niet vallen: tijdens het beladen duel tegen het sterrenteam van Ons Eibernest op vrijdagavond (21-21 dankzij een late gelijkmaker van wie anders dan Henk Brood) wordt regelmatig “IJsbrand bedankt” aangeheven, en zijn spandoeken te lezen met teksten als “Ook zonder brood op de plank zijn wij IJsbrand verschuldigd dank” en “Geef ons morgen ons dagelijks brood”.

Bart voelt zich door de steun gesterkt en klinkt dan ook strijdbaar: “Ik ben alles kwijt; het enige wat ik nog heb, zijn mijn vrouw en mijn oven. Maar ik geef niet op: ik heb twee paar hersenhelften en ik ga aan de slag. Ik denk dat ik een boek ga schrijven en een film ga maken. Ik heb al een titel: Broodroof.”

Fortis

Een beetje een anti-climax is het wel: wekenlang zitten we in spanning en dan komt op de voorlaatste bladzijde van het avontuur ineens Wouter Bos tevoorschijn als was hij Jerommeke, deus ex machina par excellence, om met één simpele handeling de grote boze vijand te verslaan. Moest hij nou werkelijk de Lambikken (of is het meervoud van Lambik Lambiken, conform de perziken en monniken?) en Sidonia’s van deze wereld eerst met de teletijdmachine van professor Barabas naar 1848 laten flitsen om hen in te laten zien dat je dit soort zaken toch echt het beste aan Vadertje Staat kunt overlaten?

Je hoort dezer dagen ook verdomd weinig VVD’ers verkondigen dat je de markt vooral zijn werk moet laten doen. In plaats daarvan zullen ze binnenkort wel beginnen over hoe de regering de beloofde terugdringing van het aantal ambtenaren op deze manier denkt te gaan realiseren. Klagen over de deal kunnen ze in ieder geval niet: stak Fortis vorig jaar nog een slordige 24 miljard in ABN Amro, nu neemt de overheid ABN én Fortis over voor een luizige 16,8 miljard. Dat doet denken aan Nikos Machlas, ooit voor een fortuin door Ajax aangetrokken om na een paar hemeltergend slechte seizoenen weer voor een volle benzinetank doorverkocht te worden.

Intussen is het maar zeer de vraag of de ingreep daadwerkelijk gaat helpen. Op Wall Street was de tevredenheid over het overheidsingrijpen van korte duur, zogenaamd omdat beleggers er weinig vertrouwen in hadden dat de crisis hiermee bezworen zou zijn. Hebben die mensen dan zo’n verknipte taakopvatting dat ze niet beseffen dat zij zelf de sleutel in handen hebben? Dat zij maar vertrouwen hoeven uit te stralen of er is vertrouwen? Dat zij de niet te missen voorzet van de financiële injecties maar hoeven in te tikken door de beurskoersen te doen stijgen en we kunnen weer rustig gaan slapen?

Het zou wat zijn als de Nederlandse taal plotseling niet meer zou functioneren als ik er op mijn werk met de pet naar zou gooien. Maar daar kraait natuurlijk geen kip naar.

Dat we hier collectief gedupeerd worden door een stel werkschuwe lamstralen maakt de appel wel extra zuur. Behalve dan voor Balkenende, die als nieuwe topman van Fortis en ABN Amro met de kerst samen met Bianca mag genieten van een welverdiende bonus die een veelvoud is van zijn eigen norm.

Dal

In de film Good bye, Lenin! ontwaakt een Oost-Duitse vrouw na acht maanden uit een coma, terwijl in de tussentijd de Muur is gevallen en haar geliefde socialistische heilstaat ter ziele is gegaan. Om haar tere gestel niet al te zeer op de proef te stellen, zet haar zoon alles in het werk om haar te doen geloven dat er niets veranderd is, zelfs als er aan de overkant van de woning een immense reclame voor Coca-Cola verrijst.

Vanochtend werd ik na amper zes uur slaap nietsvermoedend wakker. Ondanks de tamelijk harde wind en de overvloedige regenval was mijn huis niet omgevallen, en ook de bank stond nog fier overeind. Een gewone werkdag als alle andere diende zich aan. Opgewekt, ik ben nu eenmaal niet iemand met een ochtendhumeur, volbracht ik de dagelijkse routine van broodsmerendouchenkrantlezenkataaien, volledig uitgerust ondanks de korte nachtrust.

In de trein deden de mensen in eerste instantie alsof er niets aan de hand was. Niemand zag er overdreven uitgeput uit en er werden geen opgewonden gesprekken gevoerd over de dag van gisteren. Gewoon diezelfde ongeïnteresseerde chagrijnige smoelwerken als iedere dag, vandaag voor de verandering weer eens naar regen stinkend in plaats van alleen naar zweet.

Als één persoon niet uit zijn rol was gevallen en in een onachtzaam moment het gratis krantje binnen mijn blikveld had laten slingeren, had ik nu waarschijnlijk nog van niks geweten.

Wereld klimt uit dal na zwarte maandag, was de niet voor mijn ogen bestemde kop in de Metro.

We waren er bijna geweest, mensen, en aan mij wordt niets verteld! De laatste maandag was in mijn herinnering twee dagen geleden, de dag van dag tegen DAG. Een gemoedelijke dag, die werd gekenmerkt door de overgang van de nazomer in de herfst. De dag begon als een blauwe maandag, maar dat duurde maar even, en veranderde toen in een grijze maandag.

De maandag waar hier sprake van was, was zwart geweest, inktzwart. Het einde der tijden diende zich aan, de apocalyps was daar, we zaten collectief in de grootste en vooral diepste put waar je als een gemiddelde zichzelf respecterende aardkloot zoal in kunt belanden. Het was de donkerste dag uit de geschiedenis der mensheid, en ik bevond me kennelijk tijdelijk in een parallel universum. Maar de mens zou de mens niet zijn als zij niet daags daarna direct weer uit het zelfgecreëerde dal omhoog zou proberen te klauteren.

En het is gelukt, mensen! Ik weet niet hoe u het geflikt heeft, maar dat hier sprake is van een prestatie van formaat staat vast. Mijn goede collega Jan was jarig en wilde graag met iets anders gefeliciteerd worden dan met zijn verjaardag; welnu, ik durf wel te stellen dat een welgemeende felicitatie voor dit ongeëvenaarde staaltje mensheid-redden meer dan verdiend is.

Maar nu ik het onzorgvuldig bewaarde geheim dan toch ontrafeld heb: vertelt u eens, hoe zwart was die maandag nou eigenlijk?

Kredietcrisis

Net zoals voor de Duitse taal miste ik op de middelbare school het Fingerspitzengefühl voor economie. Op mijn achtste verjaardag werd Live Aid gehouden, en het moet ongeveer toen geweest zijn dat ik bedacht dat het met persen van wat extra geld de armoede snel de wereld uit zou moeten zijn. Sindsdien ben ik nog nooit iemand tegengekomen die me echt goed heeft kunnen uitleggen waarom dat in al zijn eenvoud niet gewoon een briljant idee is.

Ja, wordt er dan gezegd, als er meer geld in omloop komt, wordt het minder waard en dan wordt alles duurder. Ik op mijn beurt denk dan: dat is maar net wat je met zijn allen afspreekt. Als Albert Heijn de prijs voor een bakje aardbeien gewoon  op die alleszins schappelijke 3 euro 49 handhaaft (in de bonus, mind you) en er zijn meer mensen die dat kunnen betalen, is niet iedereen dan enorm blij? Die prijzen zullen toch niet vanzelf stijgen? Iemand moet het toch doen?

Daar lijkt de schoen te wringen, want kennelijk gaat het wel degelijk vanzelf. Ik ging er altijd van uit dat die hele geldhandel door ons mensen zelf bedacht is, maar in dezelfde woestijn in de Verenigde Staten waar ooit de atoombom werd getest, zetelt een geheim concilie van geldgoden die de wereldwijde economie bestieren. Op hun moderne Olympus, berg van geld, spelen ze met ons lot, de god van de olie, de god van de hypotheek, de god van de rente en natuurlijk de oppergod, Beurs, de god van de aandelenkoersen, en zijn vrouw Inphlatos.

Meestal zijn ze ons gunstig gezind, maar ze kunnen ook in toorn ontvlammen en dan bijvoorbeeld mensen veranderen in hongerige wolven. Wanneer de toorn der goden gewekt is, haasten de mensen zich tot het brengen van welhaast rituele offers. Meestal verkondigt de baas van de bank dan met veel aplomb dat hij de rente heeft verlaagd ‘om het vertrouwen in de economie te herstellen’. Ik weet niet hoe dat bij u zit, maar ik vertrouw het meestal voor geen cent als iemand zegt dat hij iets doet om vertrouwen te wekken. De goden echter zien dat het goed is en herstellen bij iedere renteverlaging opnieuw het consumentenvertrouwen.

Je vraagt je af waarom er überhaupt ooit problemen zijn als het echt zo makkelijk is om dit soort wetmatigheden in gang te zetten, maar zo eenvoudig schijnt het dan ook weer niet te zijn. Zo zijn deze week de twee grootste hypotheekverstrekkers van Amerika kopje onder gegaan. Ik zou een gat in de lucht springen als het bedrijf waar ik iedere maand honderden euro’s aan kwijt ben er ineens niet meer is, maar dat schijn ik ook al verkeerd te begrijpen. Het is een grote ramp waardoor de hele wereldeconomie kan instorten, behálve wanneer de Amerikaanse regering het komische duo Freddie Mac en Fannie Mae (aan zulke namen kunnen de oude Grieken nog een puntje zuigen) redt. En dat doen ze dan maar, schoorvoetend.

U begrijpt dat ik wel lichtelijk in paniek ben geraakt door de ontdekking dat de wereldeconomie als los zand aan elkaar hangt en afhankelijk is van de nukken van een stel naïeve opperwezens – we weten allemaal hoeveel ellende een gemiddelde god kan veroorzaken. Maar als ik de krant goed heb gelezen, moet ik daar niet te veel van laten merken, want dat is slecht voor de economie. Gaat u dus s.v.p. vertrouwelijk met deze informatie om.